Flexibel gedrag verandert je brein

“Hoe zou je het anders kunnen doen?” Dat is een van de vragen die ik mensen stel als blijkt dat hun gedrag niet effectief is geweest. In situaties waarin ons gedrag niet het gewenste resultaat oplevert, lijkt het logisch om ander gedrag in te zetten maar dit stuit vaak op de volgende reacties: “Ja, maar zo ben ik nu eenmaal, ja maar zo reageer ik altijd, ja maar dat is niet natuurlijk voor mij.” Herkenbaar?

Gedrag associëren we maar al te vaak met wie we zijn, maar het is voornamelijk aangeleerd en dus veranderbaar. Gedrag is wat we doen, niet wie we zijn.

De ‘kippenjongen’

Gedrag leren we voornamelijk door prikkels uit de omgeving en minder door genetische aanleg, zegt neuropsycholoog Margriet Sitskoorn. Een paar jaar geleden bezocht ik een van haar lezingen. Ze vertelde over de ‘kippenjongen’. Een jongen die door zijn ouders, vanaf jonge leeftijd, regelmatig in het kippenhoek werd gezet. Hij groeide op tussen de kippen. Toen hij op 20 jarige leeftijd werd ontdekt door een wetenschappelijk onderzoeksteam, werd hij hun studieobject naar de ontwikkeling van gedrag in extreme omstandigheden. Want de jongen bewoog als een kip, maakte geluid als een kip en had geen taal ontwikkeld.

We leren door imitatie, we zien hoe anderen het doen en nemen daar een voorbeeld aan. Maar we stellen ons gedrag ook bij door feedback uit de omgeving. In bepaalde situaties kunnen we gewenst of ongewenst gedrag vertonen. Als jij in je neus zit te peuteren tijdens een belangrijk verkoop gesprek, zal je de order niet snel binnenhalen.

Wat we DOEN wordt goedgekeurd of afgekeurd en op basis daarvan passen we onze gedragingen aan. Met andere woorden: ons gedrag is flexibel. We kunnen kiezen hoe we ons gedragen. Dat doen we voortdurend- meestal onbewust- maar als ik cliënten bewust vraag hun gedrag aan te passen, hebben ze meestal het idee dat ik iets onnatuurlijks van ze vraag.

We denken al snel dat we iets niet kunnen als het niet binnen onze comfortzone ligt. Juist het vergroten van onze gedragsflexibiliteit levert veel meer op dan we denken.

Want, zo beweert ook Margriet Sitskoorn, wanneer we ons gedrag veranderen, verandert ons brein ook. Het brein is, net als ons gedrag, flexibel of wel plastisch. Hoe jij je gedraagt en wat je ervaart als natuurlijk, heb je ontwikkeld door oefening en herhaling. Zo ‘train’ jij je brein om ‘natuurlijk’ gedrag te vertonen. Dus het is logisch dat mensen, als ik ze vraag iets anders te doen dan ze gewend zijn, het gevoel hebben dat niet te kunnen. De werkelijkheid is dat we onszelf gewoon niet getraind hebben in andere gedragskwaliteiten.

Natuurlijk acteren

Ik heb jaren lang gewerkt als actrice, in theater, film en voor televisie, en later als trainingsacteur in bedrijfstrainingen. In dat vak heb ik geleerd hoe ik ander gedrag kan laten zien, dan mijn natuurlijke gedrag. Een rol is een ander personage dan ik, en om dat personage geloofwaardig neer te kunnen zetten, moet ik mij verdiepen in het denken, het voelen en het handelen van die persoon. Gedrag is voor de meesten van ons herkenbaar, maar ieder van ons maakt zijn persoonlijke keuzes daarin en zo ontstaat een persoonlijkheid of personage. Ik heb vaak rollen gespeeld waarin ik gedrag moest vertonen wat lijnrecht tegenover mijn eigen gedrag stond. Bijvoorbeeld een agressieve, gestoorde vrouw, een gesloten verlegen bureaumedewerkster, of een verleidelijke stoeipoes. Nou, daar herkennen jullie mij toch helemaal niet in…?

Ik heb zelfs een keer een commandant van een onderzeeër bij de marine gespeeld voor een groep Marine medewerkers. En weet je wat hun reactie was? Het viel eerst helemaal stil in de groep en ik keek in verbaasde gezichten. Toen zei een van hen: ”Yvonne, jij bent hem precies!”

Natuurlijk was ik die commandant niet. Maar door gedragingen te vertonen (waarvoor zij zelf mij aanwijzingen hadden gegeven) van deze man, werd mijn rol geloofwaardig. En er gebeurde nog iets. Hoewel iedereen feitelijk heel goed kon zien dat ik een vrouw ben en niet echt grof gebouwd, zagen ze toch een man in mij die vrij autoritair overkwam. En dat is de sleutel: ze zagen het in mij, ze keken door een bril waardoor de paar gedragskenmerken die ik aangaf, verder werden ingekleurd door hun beeld van deze persoon.

Ons gedrag is dus subjectief; we zien wat we willen zien en dat wat we zien in anderen wordt gekleurd door onze gedachten, verwachtingen en overtuigingen. Maar ook het beeld dat we van ons eigen gedrag hebben is subjectief want we ZIEN onszelf niet wanneer we iets DOEN. We doen iets, maar hebben de spiegel nodig van de ander om te weten hoe dat overkomt.

Dit is de reden waarom ik gedrag zo interessant vind. En blijft het me uitdagen om mijn cliënten te laten ervaren dat een breed scala aan gedragingen je veel meer mogelijkheden geeft om effectief te handelen in uiteenlopende situaties. En hoe meer jij ‘nieuw’ gedrag traint, hoe meer jij je brein traint om dit gedrag uiteindelijk als natuurlijk te ervaren.

Hoe meet je nu jouw vaardigheden op het gebied van gedrag?

Daarvoor is een mooi instrument ontwikkeld. De Gedragsflexibiliteitschaal, afgekort als GFS. De GFS meet het totale spectrum aan gedragskwaliteiten en in hoeverre jij in diverse situaties verschillend gedrag kunt inzetten. Kun jij zowel inlevend als sturend zijn? Ben jij iemand met een frisse blik maar ook zorgvuldig in het organiseren van je werk? Je krijgt zicht op deze kwaliteiten door een vragenlijst in te vullen waarna je een mooi taartdiagram krijgt van jouw gedragsflexibiliteit. Maar het beeld dat jij van je gedrag hebt, is niet objectief genoeg om jouw gedrag te meten. We hebben daarbij de spiegel van anderen nodig. Het mooie is dat je in de GFS jouw gedrag kan laten beoordelen/ door mensen uit jouw omgeving. Mensen die jou goed kennen zowel zakelijk als privé. Wanneer zij dezelfde vragen hebben beantwoord over jou, zal het model zich aanpassen en een ander beeld geven van jouw gedragsspectrum.

Gratis zicht op jouw gedragsflexibiliteit

Wil jij snel weten hoe flexibel jij bent in het inzetten van divers gedrag, dan kun je gratis de vragenlijst invullen en een aantal mensen vragen dat ook voor jou te doen. Het taartdiagram geeft een globaal zicht op de verdeling van jouw talenten en gedragsvaardigheden.

Maar je wit vast meer halen uit deze informatie. Dat kan. Met een uitgebreid rapport kan ik, samen met jou, je ontwikkelvragen onderzoeken en kijken wat jij kunt verbeteren en welke stappen jij kunt zetten om je doel te bereiken.

Met het uitgebreide rapport dat ik met je bespreek krijg je inzicht in:

Het verschil in hoe jij denkt over jezelf en hoe anderen jou zien
In hoeverre je gedrag congruent en effectief is
Overzicht van al jouw talenten en hoe je daarop scoort
Jouw talenten ten opzichte van het landelijk gemiddelde
Jouw talenten ten opzichte van het mannelijk/vrouwelijk gemiddelde
Achterliggende (denk) patronen waarop jij je hebt ontwikkeld
Inzicht in mogelijkheden om je effectiviteit te vergroten
Wat jij nodig hebt om specifieke doelen te bereiken

November 2016 aanbieding

Een adviesgesprek met een uitgebreide rapportage van de GFS waarin je een overzicht krijgt van alle informatie en cijfers van jouw ingevulde vragenlijst, kost normaal 295 EURO*. Deze maand kun je kennis maken met de GFS inclusief adviesgesprek voor maar 175 EURO*.

Aansluitend kun je kiezen om een coachtraject te volgen op basis van de inzichten en vragen die het GFS rapport je hebben gegeven. Natuurlijk ben je daar helemaal vrij in.

*excl.21% BTW